Szczepienie przeciwko COVID-19 - Najważniejsze Fakty!

Szczepienia są skutecznym sposobem zapobiegania ciężkiemu przebiegowi COVID-19. Zalecane jest stosowanie ich w schemacie podstawowym oraz dawek przypominających, gdyż nabyta po szczepieniu odporność na zakażenie koronawirusem z czasem maleje¹.

Dostępne szczepionki adoptowane są do dominującego obecnie wariantu Omikron oraz można je stosować od 6. miesiąca życia^2,3.

Szczepienia COVID-19 – najważniejsze fakty

Pierwsza szczepionka przeciwko COVID-19, opracowana przez firmę Pfizer i BioNTech, zatwierdzona przez Komisję Europejską do obrotu w całej Europie, do Polski trafiła już pod koniec grudnia 2020 roku. Pierwsza partia, na etapie „0”, w liczbie 10 tys. dawek, była przeznaczona dla personelu medycznego, pracowników domów pomocy społecznej, osób zatrudnionych na uczelniach medycznych, w tym studentów uniwersytetów medycznych².

Pierwszymi osobami w Polsce, które 27 grudnia 2020 roku przed kamerami przyjęły szczepionkę, była naczelna pielęgniarka i dyrektor szpitala MSWiA w Warszawie. „To szansa na pokonanie wirusa i powrót do normalności” – powiedzieli wówczas².

W Polsce do tej pory (dane z 13 kwietnia 2023 roku) wykonano 57 965 017 szczepień, w tym jedną dawką zaszczepionych zostało 22 874 348 osób, a dawką przypominającą 15 139 346 osób. W ostatnim czasie dziennie wykonuje się ok. tysiąca szczepień^3,4.

Wskaźnik wyszczepialności w naszym kraju (podstawowy cykl) wynosi ok.

60

%

i jest zróżnicowany pod względem wieku pacjentów.

Szacuje się, że szczepionki przeciwko COVID-19 pomogły uniknąć 20 mln zgonów na świecie i pół mln zgonów w Europie. Na świecie podano do tej pory ponad 10 mld dawek szczepionek przeciwko COVID-19¹.

Pierwszą szczepionką była szczepionka mRNA, zawierająca informację genetyczną, z „przepisem”, jak wytworzyć antygen (białko) wyzwalający w organizmie odpowiedź odpornościową po szczepieniu³.

1. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Szczepienie przeciwko COVID-19, https://www.gov.pl/web/szczepimysie (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Dzieciątkowski T., Filipiak K.J., Koronawirus SARS-CoV-2. Zagrożenie dla współczesnego świata, PZWL, 2021.
3. Kamińska E., Pandemia COVID-19, Wszystko, co warto wiedzieć o koronawirusie, testach i szczepionkach, How2, 2021.
4. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciwko COVID-19. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Jaką ochronę daje szczepienie?
Podstawową rolą szczepionki jest ochrona przed ciężkim przebiegiem zakażenia, hospitalizacją i zgonem. Z tego wynika, że nawet po zaszczepieniu można zostać zakażonym, ale przebieg infekcji będzie wówczas najczęściej łagodny lub bezobjawowy.

Odporność po szczepieniu zależy od wielu czynników, w tym indywidualnych predyspozycji, sytuacji epidemiologicznej i rodzaju szczepionki. Jeśli chodzi o indywidualne predyspozycje, to u każdego tworzenie się przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 przebiega w różnym tempie, a jego efekty w postaci ilości tych przeciwciał i okresu, w jakim pozostają one najbardziej aktywne, są niejednakowe. Jeśli zaś chodzi o sytuację epidemiologiczną, to potencjalnie każde pojawienie się nowego wariantu koronawirusa może powodować omijanie przez niego odpowiedzi odpornościowej, nabytej podczas wcześniejszego szczepienia¹.

Odporność nie pojawia się natychmiast po szczepieniu, ale – w zależności od rodzaju szczepionki – w różnym czasie.

Minimalny czas na nabycie odporności po dawce drugiej (w przypadku preparatów dwudawkowych) i pierwszej (przy preparatach jednodawkowych), może wynosić średnio

od

7

do

8

dni^1,2

1. Schuster-Bruce C., Only Have Your First Vaccine Dose So Far? Here’s The Data on How Protected You Are, https://www.sciencealert.com/only-have-your-first-vaccination-so-far-here-s-the-data-on-how-protected-you-are (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciwko COVID-19, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Powiązane artykuły

Dlaczego wciąż warto się szczepić
przeciwko COVID-19

5 maja 2023 roku Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) zniosła stan zagrożenia epidemiologicznego spowodowany zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 o zasięgu międzynarodowym.

Czytaj więcej
Rodzaje szczepionek przeciw COVID-19 oraz schematy szczepień

Ze względu na mechanizm działania szczepionek przeciw COVID-19 wyróżnia się szczepionki mRNA, szczepionki wektorowe i tradycyjne białkowe. Obecnie na rynku istnieje też najnowsza wersja szczepionek mRNA – szczepionki adaptowane do wariantu Omikron¹.

Szczepionki mRNA
zostały wytworzone przy użyciu nowoczesnej technologii, w tym przypadku nie ma w nich wirusa (w żadnej formie), tylko informacyjny fragment RNA, dzięki któremu organizm wie, jak ma wytworzyć białko charakterystyczne dla koronawirusa. W ten sposób układ odpornościowy uczy się rozpoznawać i zwalczać wirusa w przypadku styczności z patogenem².

Szczepionki wektorowe
należą do starszej generacji i zawierają dezaktywowanego wirusa. Po dostaniu się do krwioobiegu wyzwalają odpowiedź immunologiczną i przeciwciała do zwalczania patogenu².

Szczepionki adaptowane
to najnowsze preparaty, stworzone na bazie oryginalnego wirusa SARS-CoV-2, zaktualizowane dla wariantu Omikron i jego podwariantów – Omicron BA.1, Omicron BA.4–5^1,3. Szczepionki adaptowane przeznaczone są do stosowania w szczepieniu podstawowym, jak również jako dawki przypominające⁴.

Szczepionka biwalentna
skierowana zarówno przeciwko oryginalnemu koronawirusowi, jak i wariantowi Omikron, odpowiednio w podwariantach BA.1, BA.4-5. Dzięki temu można pomagać chronić przed COVID-19 wywołanym przez różne szczepy koronawirusa i prawdopodobnie zapewnić odporność na wypadek pojawienia się kolejnych, nieznanych jeszcze wariantów⁵.

W Polsce są obecnie dostępne 3 adaptowane szczepionki dwuwalentne, dwie wektorowe, jedna tradycyjna białkowa i 5 nieadaptowanych, monowalentnych szczepionek mRNA³. Wszystkie są podawane w odpowiednich schematach, różniących się w zależności od wieku pacjentów czy stanu układu odpornościowego. Schemat podstawowy jest realizowany preparatem jedno- lub dwudawkowym, podawanym w odpowiednich odstępach czasowych. W przypadku osób z upośledzoną odpornością schemat podstawowy jest uzupełniony o dodatkową dawkę⁶.

Aktualny schemat szczepień dostępny jest na portalu:
https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jak-wygladaja-schematy-szczepien-przeciw-covid-19.

1. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciwko COVID-19, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Jaki jest skład szczepionek przeciw COVID-19?, https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jaki-jest-sklad-szczepionki-mrna-przeciw-covid-19-firm-pfizer-i-biontech (dostęp: 3 sierpnia 2023 ).
3. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Szczepienie przeciwko COVID-19, https://www.gov.pl/szczepimysie (dostęp: 3 sierpnia 2023).
4. Serwis Ministerstwa Zdrowia, Komunikat nr 31 Ministra Zdrowia w sprawie szczepień przeciw COVID-19 i dopuszczenia stosowania szczepionek wariantowych w schemacie podstawowym, https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-nr-31-ministra-zdrowia-w-sprawie-szczepien-przeciw-covid-19-i-dopuszczenia-stosowania-szczepionek-wariantowych-w-schemacie-podstawowym (dostęp: 3 sierpnia 2023).
5. European Medicines Agency, Adapted vaccine targeting BA.4 and BA.5 Omicron variants and original SARS-CoV-2 recommended for approval, https://www.ema.europa.eu/en/news/adapted-vaccine-targeting-ba4-ba5-omicron-variants-original-sars-cov-2-recommended-approval (dostęp: 3 sierpnia 2023).
6. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw COVID-19?, https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jak-wygladaja-schematy-szczepien-przeciw-covid-19 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Dawki przypominające
Bez względu na rodzaj podanej szczepionki, nabyta odporność na zakażenie koronawirusem z czasem maleje. Jest to zjawisko tzw. słabnącej odporności. Dlatego wskazane, a wręcz konieczne są dawki przypominające, które można stosować także u dzieci już od 5. roku życia, z zachowaniem odpowiedniego odstępu czasowego. U dzieci od 5. roku życia okres wynosi 6 miesięcy od realizacji schematu podstawowego, z kolei u nastolatków i dorosłych – 3 miesiące od ukończenia pełnego schematu szczepienia¹.

Dawek przypominających może być więcej niż jedna. W przeciwieństwie do innego rodzaju szczepionek – szczepionki adaptowane mogą być stosowane wyłącznie jako dawki przypominające i tylko u osób, które ukończyły co najmniej serię podstawową, niezależnie od tego, jakie szczepionki zostały użyte w tej serii^1,2.

Osobom, które zostały zaszczepione szczepionkami wektorowymi czy białkowymi, jako dawki przypominające zaleca się szczepionki mRNA.

Obecnie w Polsce, od 15. kwietnia br., możliwe jest zaszczepienie się trzecią dawką przypominającą (określaną jako 5-te szczepienie lub 5-a dawka).
To możliwość dla osób, które drugą dawkę przyjęły w terminie kwiecień-wrzesień 2022 roku i była ona wykonana szczepionką jednowalentną³:

mają 60 lat i więcej lub

mają niedobory odporności lub choroby współistniejące zwiększające ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 (dotyczy osób w wieku 12 lat i więcej) lub

są pracownikami ochrony zdrowia, którzy mają bezpośredni kontakt z chorymi lub z materiałem zakaźnym.
Wyżej wymienione osoby mogą się zaszczepić szczepionką adaptowaną dwuwalentną, zaktualizowaną do wybranego podwariantu Omikron³.

1. Serwis Ministerstwa Zdrowia, Kolejna dawka szczepienia przeciw COVID-19, www://gov.pl/web/zdrowie/kolejna-dawka-szczepienia-przeciw-covid-19 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Szczepienie ratuje życie, pacjent.gov.pl/szczepienie-ratuje-zycie (dostęp: 3 sierpnia 2023).
3. Serwis Ministerstwa Zdrowia, Komunikat nr 33 Ministra Zdrowia w sprawie podania trzeciej dawki przypominającej szczepionki przeciw COVID-19, https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-nr-33-ministra-zdrowia-w-sprawie-podania-trzeciej-dawki-przypominajacej-szczepionki-przeciw-covid-19 (dostęp: 3 sieprnia 2023).
Bezpieczeństwo szczepień przeciw COVID-19

Wszystkie dostępne obecnie w Europie, a więc i w Polsce, szczepionki przeciw COVID-19 są bezpieczne. Zostało to udowodnione w kontrolowanych badaniach klinicznych, które były podstawą dopuszczenia do obrotu, po ocenie Europejskiej Agencji Leków (EMA). To, że pierwsze szczepionki, jakie zaczęły się pojawiać tuż po wybuchu pandemii, tak szybko mogły trafić do wielu krajów, jest wynikiem niezwykłego wysiłku ich twórców i zaangażowania licznych ośrodków badawczych¹.

Na bezpieczeństwo nowo opracowywanych szczepionek wpłynęło wykorzystanie wcześniej badanych technologii, uznanych za bezpieczne. Tak było np. z technologią mRNA, którą badano od kilku dekad i uznano za całkowicie bezpieczną¹.

Bezpieczeństwo szczepionek, od momentu ich wprowadzenia, było i jest stale monitorowane w ramach wzmożonego nadzoru nad niepożądanymi odczynami poszczepiennymi (NOP). Cięższe powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Większość NOP stanowią łagodne odczyny w miejscu podania szczepionki. Jeżeli występują objawy ogólnoustrojowe, to mijają w ciągu 2–3 dni (np. podwyższona temperatura, bóle głowy, mięśni)^1,2.

Informacje o wszelkich ewentualnych działaniach niepożądanych można zgłaszać do swojego lekarza, do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub bezpośrednio do producenta szczepionki^1,2.

1. NYC Health + Hospitals, Got My COVID Vaccine, https://www.nychealthandhospitals.org/gotmycovidvaccine (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Szczepienie ratuje życie, https://pacjent.gov.pl/szczepienie-ratuje-zycie (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Kto powinien się zaszczepić przeciw COVID-19?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uważa opracowanie szczepionek za jedno z największych światowych osiągnięć w dziedzinie medycyny. Szczepienia uratowały setki milionów istnień w ciągu ostatniego stulecia. Dlatego odpowiedź na pytanie, kto powinien się zaszczepić przeciw COVID-19, może być tylko jedna: każdy, komu zależy na swoim zdrowiu i zdrowiu najbliższych, każdy, kto chce żyć w zdrowym społeczeństwie^1,2.

Dotyczy to szczególnie osób chorujących przewlekle, personelu medycznego czy osób w zaawansowanym wieku i z upośledzoną odpornością.

Szczepienia przeciw COVID-19 nie są przeciwwskazane dla kobiet w ciąży ani dzieci (szczepionki można podawać już od 6. miesiąca życia). Szczepienia są zalecane ozdrowieńcom (po odczekaniu 3 miesięcy od wystąpienia objawów COVID-19)¹.

W przypadku alergików, według zaleceń Centrum Kontroli i Prewencji Chorób CDC, szczepienie jest możliwe po indywidualnym przeanalizowaniu przez lekarza danych pacjenta. Placówka, gdzie wykonywane są badania, powinna dysponować lekami, dzięki którym można byłoby opanować potencjalne zagrożenie reakcją alergiczną².

1. Fundacja Zdrowia Publicznego, https://szczepimysie.pl (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, https://szczepienia.pzh.gov.pl (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Jak przygotować się do szczepienia?

Szczepienie przeciw COVID-19 w zasadzie nie wymaga specjalnych zaleceń, podobnie jak ma to miejsce w przypadku wielu innych szczepionek.

Warto jednak pamiętać o kilku podstawowych zasadach^1,2:

noc przed szczepieniem wyśpij się (poprzedniego dnia nie spożywaj alkoholu),

rano zjedz normalne śniadanie,

jeśli przyjmujesz leki na stałe, nie odstawiaj ich, nie modyfikuj ich zażywania; przykładowo – w przypadku leków przeciw nadciśnieniu tętniczemu czy przeciwcukrzycowych może to skutkować nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego lub hiperglikemią, a w efekcie wpłynąć na skuteczność szczepionki,

weź ze sobą listę leków przyjmowanych na stałe,

nie stosuj żadnych leków profilaktycznie, na wszelki wypadek (np. przeciwbólowych),

ubierz się tak, żeby osoba wykonująca szczepienie miała łatwy dostęp do ramienia, w które będzie aplikowana szczepionka,

przynieś ze sobą dowód tożsamości i wypełniony kwestionariusz kwalifikacyjny, ewentualnie okulary do czytania oraz długopis,

porozmawiaj z lekarzem o swoim stanie zdrowia; poinformuj go też o każdym dyskomforcie, jaki możesz odczuwać przed szczepieniem.

1. Wysocka M., Jak przygotować się do szczepienia przeciw COVID-19, zdrowie.pap.pl/szczepienia/jak-przygotowac-się-do-szczepienia-przeciw-covid-19 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, https://szczepienia.pzh.gov.pl (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Czego można się spodziewać po szczepieniu?

Jak po każdym szczepieniu, tak również po szczepieniu przeciw COVID-19, mogą wystąpić reakcje poszczepienne. Zwykle są to objawy miejscowe – zaczerwienienie, obrzęk wokół miejsca wkłucia, ból ręki. Objawy ogólne to podwyższona temperatura, bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy, osłabienie. Takie objawy zwykle ustępują po dwóch dniach¹.

Po szczepieniu wskazane są ograniczenie aktywności, zarówno fizycznej, jak i intelektualnej, lekka dieta, większe nawodnienie organizmu. Dla złagodzenia objawów niepożądanych można stosować domowe sposoby obniżające gorączkę lub łagodzące odczyny miejscowe.

Jeśli objawy będą się utrzymywać dłużej, należy skontaktować się z lekarzem.

1. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Czy po podaniu szczepionek przeciw COVID-19 mogą występować odległe działania niepożądane?, https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/czy-po-podaniu-szczepionek-przeciw-covid-19-moga-wystepowac-odlegle-dzialania-niepozadane (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Gdzie mogę się zaszczepić na COVID-19?

Na szczepienie można się zapisać na kilka sposobów, np.:

dzwoniąc na infolinię 989,

korzystając z e-rejestracji: http://pacjent.gov.pl,

kontaktując się bezpośrednio z punktem szczepień (mapa i dane kontaktowe dostępne w internecie),

wysyłając SMS o treści SzczepimySie
na numer 664 908 556.

W Polsce działa ok. 6 tys. punktów szczepień¹. Informacje na ten temat można także uzyskać u swojego lekarza.

1. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Szczepienie przeciwko COVID-19. Punkty szczepień, https://www.gov.pl/web/szczepimysie/mapa-punktow-szczepien (dostęp: 3 sierpnia 2023).
Materiał do pobrania

Nawet COVID-19 o łagodnym przebiegu może powodować tzw. long COVID lub poważne powikłania zagrażające życiu lub zdrowiu²

1 na 5 osób
w wieku 18-64 lata

1 na 4 osoby
w wieku > 64 lat

może
doświadczyć
objawów
Long COVID¹²

Jesteś w grupie ryzyka ciężkiego
przebiegu COVID-19 jeśli¹³:

Szczepienia są skutecznym
sposobem zapobiegania
ciężkiemu przebiegowi COVID-19^14,15

Powody, dla których potrzebujesz
kolejnej dawki szczepienia

ODPORNOŚĆ na zachorowanie z CZASEM SPADA – dawka przypominająca pomaga podtrzymać ochronę przed COVID-19 powodowanym przez nowe warianty wirusa^16,17

Zwiększenie ochrony przed CIĘŻKIM PRZEBIEGIEM choroby¹⁸

Zwiększenie ochrony przed KONIECZNOŚCIĄ LECZENIA SZPITALNEGO^14,19*

* 94% skuteczność w zapobieganiu hospitalizacjom związanym z COVID-19 po otrzymaniu trzeciej dawki szczepionki

MATERIAŁY DO POBRANIA
1. Gray R., Covid-19 variants: Five things to know about how coronavirus is evolving. Horizon The EU Research & Innovation Magazine; https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/covid-19-variants-five-things-know-about-how-coronavirus-evolving (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Stelmach M., Long covid dotyka nawet 30 proc. pacjentów, również po łagodnym przebiegu COVID-19; https://www.termedia.pl/koronawirus/Long-covid-dotyka-nawet-30-proc-pacjentow-rowniez-po-lagodnym-przebiegu-COVID-19-,49750.html (dostęp: 3 sierpnia 2023).
3. Jennings G. I wsp., A Systematic Review of Persistent Symptoms and Residual Abnormal Functioning following Acute COVID-19: Ongoing Symptomatic Phase vs. Post-COVID-19 Syndrome. J Clin Med, 2021; 10(24): 5913.
4. World Health Organization; https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/coronavirus-disease-(covid-19)-post-covid-19-condition (dostęp: 3 sierpnia 2023).
5. Krulicka E., Powikłania po Covid-19 – które występują najczęściej?; https://www.i-apteka.pl/Powiklania-po-Covid-19-ktore-wystepuja-najczesciej-blog-pol-1643378399.html (dostęp: 3 sierpnia 2023).
6. Jakubec P. I wsp., Pulmonary Complications after COVID-19. Life (Basel), 2022; 12(3): 357.
7. Long B. i wsp., Cardiovascular complications in COVID-19. Am J Emerg Med, 2020; 38(7): 1504–1507.
8. Elseidy S.A. I wsp., Cardiovascular complications in the Post-Acute COVID-19 syndrome (PACS). Int J Cardiol Heart Vasc, 2022; 40: 101012.
9. Katsoularis I. I wsp., Risks of deep vein thrombosis, pulmonary embolism, and bleeding after covid-19: nationwide self-controlled cases series and matched cohort study. BMJ, 2022; 377: e069590.
10. Knight R. I wsp., Association of COVID-19 With Major Arterial and Venous Thrombotic Diseases: A Population-Wide Cohort Study of 48 Million Adults in England and Wales. Circulation, 2022; 146: 892–906.
11. World Health Organization, Neurology and COVID-19: Scientific brief, 29 September 2021; https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Sci-Brief-Neurology-2021.1 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
12. Otterson L.B. I wsp., Post-COVID Conditions Among Adult COVID-19 Survivors Aged 18–64 and ≥ 65 Years – United States, March 2020–November 2021. Centers for Disease Control and Prevention – MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 2022; 71(21): 713–717.
13. Centers for Disease Control and Prevention, Underlying medical conditions, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/clinical-care/underlyingconditions.html (dostęp: 3 sierpnia 2023).
14. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), European Medicines Agency (EMA), COVID-19: Joint statement from ECDC and EMA on the administration of a fourth dose of mRNA vaccines. EMA/204784/2022.
15. Pierwsza dawka przypominająca; https://www.gov.pl/web/szczepimysie/trzecia-dawka (dostęp: 3 sierpnia 2023). Andrews N. I wsp., Covid-19 vaccine effectiveness against the Omicron (B.1.1.529) variant. N Engl J Med, 2022; 386: 1532–1546.
16. European Medicines Agency, Adapted vaccine targeting BA.4 and BA.5 Omicron variants and original SARS-CoV-2 recommended for approval; https://www.ema.europa.eu/en/news/adapted-vaccine-targeting-ba4-ba5-omicron-variants-original-sars-cov-2-recommended-approval (dostęp: 3 sierpnia 2023).
18. European Centre for Disease Prevention and Control, Partial COVID-19 vaccination, vaccination following SARS-CoV-2 infection and heterologous vaccination schedule: summary of evidence. Technical Report 22.07.2021.
19. Thompson M.G. I wsp., Effectiveness of a Third Dose of mRNA Vaccines Against COVID-19–Associated Emergency Department and Urgent Care Encounters and Hospitalizations Among Adults During Periods of Delta and Omicron Variant Predominance — VISION Network, 10 States, August 2021–January 2022. Centers for Disease Control and Pre-vention – MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 2022; 71(4): 139–145.

Informacja dotycząca organizacji programu szczepień przeciw COVID-19 znajduje się w Komunikacie Ministra Zdrowia nr 34 z dnia 17.11.2023 r.

Sprawdź informacje na:

www.gov.pl

1. Serwis Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciw COVID-19, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2 (dostęp: 3 sierpnia 2023).

2. Serwis Ministerstwa Zdrowia, Komunikat nr 33 Ministra Zdrowia w sprawie podania trzeciej dawki przypominającej szczepionki przeciw COVID-19, https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-nr-33-ministra-zdrowia-w-sprawie-podania-trzeciej-dawkiprzypominajacej-
szczepionki-przeciw-covid-19 (dostęp: 3 sierpnia 2023).

3. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Szczepienia dzieci, www.gov.pl/web/szczepimysie/szczepimy-dzieci (dostęp: 3 sieprnia 2023).

Niniejszym informujemy, że serwis www.covid19.pl w żadnym przypadku nie został stworzony w celu udzielania – porad ani konsultacji medycznych. Zastrzegamy równocześnie, że wszelkie informacje przekazywane za pośrednictwem serwisu internetowego www.covid19.pl mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą w żadnym przypadku zastępować fachowej porady udzielonej przez lekarza bądź inną osobę upoważnioną do udzielenia takich porad.

PP-CMR-POL-0283
Pfizer Polska Sp. z o.o., ul. Żwirki i Wigury 16B, 02-092 Warszawa, kapitał zakładowy 33.860.000 zł, KRS 0000022310, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, NIP 5213115586, BDO 000189470
Kontakt telefoniczny: +48 22 335 61 00, Fax +48 22 335 61 11, e-mail: [email protected]

Szczepienia

Szczepienia COVID-19 – najważniejsze fakty

60

%

Jaką ochronę daje szczepienie?

od

7

do

8

dni1,2

Powiązane artykuły

Rodzaje szczepionek przeciw COVID-19 oraz schematy szczepień

Dawki przypominające

Bezpieczeństwo szczepień przeciw COVID-19

Kto powinien się zaszczepić przeciw COVID-19?

Jak przygotować się do szczepienia?

Czego można się spodziewać po szczepieniu?

Gdzie mogę się zaszczepić na COVID-19?

Materiał do pobrania

Chcesz wiedzieć, jak skutecznie chronić się przed COVID-19?

dni^1,2